Acupunctuur bij en na borstkanker

Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen in Nederland. Jaarlijks krijgen meer dan 18.000 vrouwen de diagnose borstkanker. Hoewel de overlevingskansen in de afgelopen decennia aanzienlijk zijn verbeterd door verbeterde diagnose- en behandelmethoden, blijft de impact van de ziekte groot. Naast de lichamelijke gevolgen van borstkanker, is er vaak sprake van emotionele, mentale en spirituele stress. Dit maakt het essentieel om een holistische benadering te overwegen, waarbij naast westerse geneeskunde ook de traditionele Chinese geneeskunde (TCM) een waardevolle rol kan spelen.

Acupunctuur kan een waardevolle ondersteuning bieden bij de behandeling van mammacarcinoom ofwel borstkanker. Borstkanker wordt binnen de Chinese geneeskunde (TCM) niet alleen gezien als fysiek probleem, maar vooral als verstoring van het balans tussen lichaam, geest en omgeving. In tegenstelling tot de westerse geneeskunde, die vooral gericht is op het identificeren van de tumor en de celmutaties, kijkt de TCM naar onderliggende patronen van disharmonie die de basis vormen voor de ziekte. In deze blog lees je meer over de Chinese visie op borstkanker, mogelijke oorzaken van borstkanker volgens de principes van de Chinese geneeskunde, veel voorkomende pathologieën, en hoe je als acupuncturist borstkankerpatiënten kunt ondersteunen gedurende hun behandeltraject en/of herstelproces.

Heb je zelf borstkanker of iemand in je omgeving? En wil je meer weten over de mogelijkheden van acupunctuur bij borstkanker? Of duizelen de termen nu al omdat je weinig of geen kennis hebt van de Chinese geneeskunde? Lees dan de blog "Borstkanker en acupunctuur" op mijn praktijksite, waarin ik in meer begrijpelijke taal uitleg wat acupunctuur bij borstkanker kan betekenen.

Interne en externe factoren die borstkanker kunnen bevorderen

Volgens de Chinese geneeskunde wordt borstkanker veroorzaakt door een combinatie van interne en externe factoren. Intern bekeken zijn de Chong en Ren Mai hierbij leidend, maar mogen Maag en Lever – die de borsten doorkruisen – zeker niet vergeten worden. Chong Mai en Ren Mai vormen de wortel van de geslachtsorganen, zo ook de borsten bij de vrouw. Deze extra meridianen worden gevoed vanuit Nier Qi en raken verstoord door een tekort aan Zheng Qi (Vitale Qi), interne schade ten gevolgen van de 7 emoties, obstructie van Milt Qi en een deficiëntie van Lever en Nier.

Interne factoren

Interne factoren die - in combinatie met externe factoren - kunnen leiden tot borstkanker zijn vooral gerelateerd aan interne schade ten gevolgen van de 7 emoties:

• Lever uitputting en Qi stagnatie: emotionele stress, frustratie en onderdrukte woede kunnen Lever op langere termijn uitputten en leiden tot stagnatie van Lever Qi. Lever speelt een cruciale rol in de circulatie van Qi en stagnatie kan de borstregio beïnvloeden.
• Slijm accumulatie vanuit Milt deficiëntie: Milt is o.a. verantwoordelijk voor het transformeren van voedsel en vloeistoffen. Als de Milt verzwakt is door slechte voeding of overmatige zorgen, kan dit leiden tot Dampvorming. Damp kan zich ophopen in de borst en bijdragen aan de vorming van cysten of tumoren.
• Disbalans in Chong Mai en Ren Mai: deze twee bijzondere meridianen zijn diep verbonden met de gezondheid van het voortplantingssysteem en het hormonale evenwicht. Wanneer er disbalans ontstaat in één van deze meridianen, zal dit vaak de ander beïnvloeden, wat leidt tot een scala aan hormonale problemen, waaronder borstkanker.
• Zwakte van Zheng Qi (Vitale Qi): ongezonde leefstijl, overwerken, langdurige stress, maar ook chronische blootstelling aan externe pathogene factoren kunnen de Zheng Qi uitputten. Zwakte van Zheng Qi betekent een verminderd vermogen van het lichaam om zichzelf te beschermen en te herstellen, wat leidt tot vatbaarheid voor ziektes en een algemene afname van vitaliteit.

Externe factoren

Externe factoren die - in combinatie met interne factoren - kunnen leiden tot borstkanker zijn:  

• Ongezonde voeding: veel bewerkt voedsel en een overmaat aan vette en gefrituurde voedingsmiddelen beschadigen Milt en kunnen bijdragen aan de vorming van Damp en Slijm in het lichaam. Deze pathogene factoren kunnen zich ophopen in de borsten en een voedingsbodem vormen voor de ontwikkeling van kankercellen.
• Hormoonverstorende stoffen: een overmaat aan fyto-oestrogenen met name ongefermenteerde soja (soja-zuivelproducten en soja-vleesvervangers) en langdurige blootstelling aan xeno-oestrogenen in bijvoorbeeld cosmetica, schoonmaakmiddelen en voedselverpakkingen (ftalaten in plastic), maar ook siliconen (o.a. in implantaten) en synthetische hormonen zoals de anticonceptiepil of hormoontherapie kunnen het hormoonbalans nadelig verstoren en het risico op borstkanker vergroten. 
• Chronische stress: langdurige stress laat o.a. Qi stagneren en put Yin en Jing uit. Westers gezien verhoogt chronische stress de productie van cortisol wat kan leiden tot endocriene stoornissen, onbalans in de hormoonspiegels en overmatige afgifte van oestrogeen. Aanhoudende stimulatie en een langdurig verhoogd niveau van oestrogeen vergroot het risico op controleverlies van de celdeling, met carcinomateuze veranderingen in borst, eierstok, baarmoeder of prostaat tot gevolg.
• Alcohol: regelmatige en veelvuldige alcoholconsumptie belast en verzwakt de Lever wat naast Qi circulatie ook de afbraak van oestrogeen bemoeilijkt met mogelijk hogere oestrogeenniveaus tot gevolg.

Behandelprincipe bij borstkanker: het herstellen van evenwicht

Acupunctuur biedt een waardevolle ondersteuning bij de behandeling van borstkanker. De behandeling is niet gericht op de kanker zelf, maar op het versterken van het zelfhelend vermogen van het lichaam om terug in balans te komen en bijwerkingen van reguliere behandeling te verminderen. Door stagnatie van Qi en Bloed op te lossen en een vrije stroom te bevorderen, Zheng Qi (Vitale Qi) te ondersteunen, Lever, Nier en Milt te tonifiëren, Chong Mai en Ren Mai te reguleren en externe pathogene factoren te verdrijven, kun je als acupuncturist een belangrijke rol spelen in het verlichten van klachten en het verbeteren van de levenskwaliteit van vrouwen met borstkanker. Kanker vereist een holistische benadering waarbij zowel de fysieke als emotionele aspecten van de patiënt worden meegenomen in de behandeling.

De eerste stap in de behandeling van borstkanker is het bevorderen van de circulatie van Qi en Bloed. Naast de bekende LIV 3 en LI 4 kun je ook moxa en cupping inzetten om circulatie te stimuleren en stagnaties op te heffen. Bij vrouwen met tekenen van Damp en Slijm is het belangrijk om deze pathogenen op te lossen. Denk hierbij aan ST 40 en SP 9. KID 3 en LIV 8 kunnen helpen om Nier en Lever te versterken en het lichaam te ondersteunen bij het herstel. Daarnaast is het cruciaal om de Shen te kalmeren en emotionele stress aan te pakken. Punten zoals PC 6 en HT 7 kunnen hier een rol in spelen.

Chong Mai en Ren Mai terug in balans zetten doe je o.a. door de puntcombinaties SP 4 + PC 6 en LU 7 + KID 6. Zwakte in Zheng Qi pak je vooral aan door het voeden en tonifiëren van Nier, Milt en Long Qi. Denk hierbij aan de punten CV 4, CV 6, ST 36, SP 6, LU 9, BL 23 en GV 20.

Ben je acupuncturist en wil je hier meer over weten? Meld je dan aan voor één van mijn bijscholingen.